Örgütsel Davranış ders notları

Kriz Yönetimi

Kriz birden bire ortaya çıkan, önceden öngörülemeyen, beklenmedik olağandışı bir durum ve sorundur. Bu nedenle kriz, örgütsel yaşamda yönetilmesi gereken önemli bir olgudur. Ancak daha önemlisi, sorun çıkmasını ve krize düşülmesini baştan önlemektir. Çünkü krizi önlemek kolaydır ama kriz çıktıktan sonra onu yönetmek zordur.

Örgütsel yaşamda kriz genellikle yöneticilerin bilgisizliği ve beceriksizliği sonucu ortaya çıkar. Çünkü becerikli, bilgili ve tecrübeli bir yönetici kriz çıkmadan önce gerekli yönetsel ve ekonomik önlemleri alır.

Bu yüzden kriz yönetiminde önemli olan krizi önlemek, doğan krizi de fırsata dönüştürmektir.

ÖRGÜTLERDE KRİZE YOL AÇAN ETMENLER

Örgütlerde krize yol açan iç ve dış etmenler vardır. İç etmenler daha çok örgütten, yönetimden, yöneticiden, personelden, bütçeden ve teknik donanımlardan ileri gelen etmenlerdir. Örneğin örgütün yapısal bozukluğu yada işleyiş bozukluğu, bütçe yetersizliği ve yöneticilerin beceriksizliği krize yol açan etmenlerdendir.

Örgütte krize yol açan dış (çevresel) etmenler ise, ülkenin sosyal, siyasal ve ekonomik sorunlarıdır. Ülkede meydana gelen siyasi değişiklikler, özellikle askeri darbeler, büyük çapta hukuki düzenlemeler, ülkede kaynak kıtlığı ve enflasyonlar, ülkede veya bölgede meydana gelen doğal afetler örgütleri etkileyen dış etmenlerdir.

Kriz Yönetimi Teknikleri

Kriz yönetiminde üç önemli dönem vardır; kriz öncesi önlemler dönemi, kriz yönetimi dönemi ve kriz sonrası çözüm ve değerlendirme dönemi.

1. Kriz Öncesi Dönem: Kriz yönetiminde en önemli dönem kriz doğmadan gerekli önlemleri almaktır. Örgütte yönetim olarak gerekli önlemleri zamanında alarak krizi önlemek en uygun, en kolay ve en ucuz kriz önleme yöntemidir.
2. Kriz Dönemi: Kriz ortaya çıkınca başlayan kriz sürecidir. Kriz döneminde özellikle yöneticiler ve çalışanlar arasında büyük bir korku ve panik oluşur. Hatta bu korku, panik ve stres krizi daha da arttırır. Bunun sonucunda örgütsel etkinlikler ve çalışmalar aksamaya başlar. Yöneticiler iç ve dış baskılar altında kalır. Kriz yönetimi zorlaşır.Örgütler uyulması gereken kriz yönetimi teknikleri:
   * Kriz çağrı planı hazırlanmalıdır.
   * Kriz yönetim nedeni planlanmalıdır.
   * Kriz ekipleri oluşturulmalıdır.
   * Sürekli çalışma esas olmalıdır.
   * Kriz iletişim sistemi kurulmalıdır.
   * Otorite sağlanmalıdır.
3. Kriz Sonrası Dönem: Her kriz örgüt ve yönetim için pahalı bir ders ve deneyimdir. Ancak bu deneyim tekrar yaşanmamalıdır. Krizden alınan dersler ve tecrübeler ortaya konmalı, tekrar kriz durumuna düşmemek için gereken önlemler önceden alınmalıdır.
   Niçin kriz oldu? Krize düşmemek için ne gibi önlemler alınmalı? Krizden çıkarılacak dersler ve deneyimler nelerdir? Kriz yönetiminde karşılaşılan sorunlar nelerdir? Krizden nasıl yararlanılabilir? gibi sorular ortaya konulmalı ve kriz fırsata çevrilmelidir.

Stres kişi ile çevresi arasındaki etkileşimden kaynaklanan, kişinin psikolojik sağlık yapısını etkileyen duygusal gerginliktir. Stres çalışma ve yönetim yaşamında üretim ve verimliği olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle stres, bireysel ve örgütsel yaşamda yönetilmesi gereken önemli bir sorundur.

Stres etmenleri:

• Fiziksel etmenler: (İş yerindeki olumsuz koşullar. Fazla sıcak veya soğuk, havasız, kokulu ortam vs.)
• Ekonomik etmenler: (Ücret yetersizliği gibi.)
• Siyasal etmenler
• Doğal veya sosyal etmenler: (Terör, doğal afet gibi…)
• Bireysel etmenler: (Yalnızlık, yaşlanma, dışlanma, üzüntü, kaygı, keder vs…)

Stres belirtileri:

• Öfkelenme, bunalıma girme, aşırı heyecanlanma…
• Saklanma, yalnız kalma, kaçma isteği…
• Kararsızlık ve tutarsızlık…
• Kendini işe verememe ve uyumsuzluk…
• duygusal gerginlik vs…

Stres Yönetme Yöntemleri

Yönetsel anlamda stres atma yöntemleri;

• Planlı ve programlı çalışmak.
• Yetki devretmek.
• Zamanı iyi değerlendirmek.
• Toplantıları en aza indirmek.
• Sorunları çözmek.
• Etkili iletişim kurmak.
• Çalışma ortamı değiştirmek

Bireysel stres yönetmek (özel ve sosyal yaşamda);

• Davranışları değiştirmek. (Küçük şeylerden mutlu olmak, kahkaha atmak, aşırı hırs heyecan ve kıskançlık yapmamak vs…)
• Psikoterapi uygulamak

Motivasyon, kişiyi belli bir amaca yönelten duygusal bir enerjidir. Motivasyon olmadan harekete geçmek, başarmak ve sonuca ulaşmak olanıksızdır. Bu yüzden örgütsel yaşamda başarı için motivasyon şarttır.

Motivasyonun konusu İNSAN DAVRANIŞLARIDIR, motivasyonda amaç İNSANI KAZANMAKTIR.

1. BİREYSEL MOTİVASYON: İç motivasyon olup bireyin kendi kendini motive etmesidir. Bireysel motivasyon DÜŞÜNME ve EYLEM aşamalarından oluşur.Örgütlerde çalışanları güdülemenin onları başarıya yöneltmenin temeli, onların bireysel gereksinimlerini, istek ve beklentilerini karşılamaktır.

   Ünlü psikolog Abraham Maslow, bireyin gereksinimlerini hiyerarşik olarak 5 aşamada sıralamıştır.
   A-) Fizyolojik ve Ekonomik gereksinimler (yemek, içmek, barınmak, dinlenmek vs.)
   B-) Güvenlik gereksinimleri (Sosyal güvenlik, sigortalı olma…)
   C-) Sosyal gereksinimler (örgüt içinde bir gruba girme, arkadaş edinme, kabul edilme…)
   D-) Statü ve saygınlık gereksinimi (örgütte başkalarının sevgi, saygı ve beğenisi kazanmak…)
   E-) Kendini gerçekleştirme gereksinimi (başarma, yeni bir iş ve eser ortaya koyma gayreti…)

   “Maslow’a göre insanı daima karşılayamadığı gereksinimleri motive eder…”

    

2. ÖRGÜTSEL (DIŞ) MOTİVASYON: Örgütte çalışanların yöneticileri tarafından motive edilmesidir.
   Bütün örgütlerde yönetim açısından iki temel unsur vardır: İş ve İnsan. Ancak örgütte üretilen ürünlerin kaliteli, personelin başarılı olması için motive edilmesi şarttır.Örgütsel motivasyon NE, NASIL, NİÇİN sorularına verilecek cevaplarda saklıdır.
   Ne üreteceğiz? En iyi tv yi.
   Nasıl üreteceğiz? En son teknoloji ile en iyi şekilde.
   Niçin üreteceğiz? Toplumun en iyi tv ye sahip olması, en büyük yatırımı yapmak, en fazla kar elde etmek için…

ÖRGÜTTE ÇALIŞANLARI MOTİVE ETME YÖNTEMLERİ

1. Mali hak ve olanaklar sağlamak. (maaş ve ücret durumu gibi)
2. Sosyal hak ve olanaklar sağlamak. (personelin işe gelip gitmesi için servis, çocukları için kreş gibi…)
3. Sosyal statü, saygınlık sağlamak. (kişinin örgüt içinde önemli biri ve söz sahibi olması gibi…)
4. Çalışanlara önem ve değer vermek. (Tüm insanlar önemli olduklarını bilmekten hoşlanır.)
5. İşini mesleğini ve kurumunu sevdirmek.
6. Çalışma ortamını ve çalışma koşullarını iyileştirmek.
7. İş güvenliğini temin etmek.
8. Moral vermek.
9. Yetki vermek vs…

YÖNETİCİLERİ ETKİLEYEN MOTİVASYON ÖGELERİ

Örgütlerde yöneticileri etkileyen en önemli motivasyon ögesi erk (güç ve otorite) güdüsü ile başarı ve yükselme güdüsüdür.